CMS (سیستم مدیریت محتوا) چیست؟ + انواع آن | طراحی سایت وب وان

آیا شما تاکنون نام CMS را شنیده اید؟ CMS یا سیستم مدیریت محتوا، یک تکنولوژی فوق العاده به حساب می آید که دنیای اینترنت را متحول کرد. اگر بخواهیم این سیستم را به زبان ساده برای شما شرح دهیم، باید بگوییم CMS یک نرم افزار مبتنی بر وب است که برای ایجاد، مدیریت، ویرایش و انتشار مطالب دیجیتال کاربرد دارد. شما می توانید هر چیزی را اعم از عکس، متن، فیلم، صدا و ... با استفاده از این سیستم در وب سایت خود منتشر کنید. یک سیستم مدیریت محتوا از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.
قسمت اول برنامه کاربردی برای مدیریت محتوا است. قسمت دوم هم مربوط به برنامه تحویل محتوا می باشد. این دو قسمت همواره با هم در تعامل هستند. این تعامل باعث می شود تا شما یک وب سایت کامل داشته باشید. امروز ما قصد داریم تا در مورد سیستم مدیریت محتوا و هدف استفاده از آن با شما صحبت کنیم. اطلاعات ارائه شده در این مقاله می تواند به شما کمک کند تا به طور کامل با CMS آشنا شوید.

تاریخچه CMS

قبل از بررسی تخصصی CMS، بیایید تا نگاهی به تاریخچه این سیستم بیندازیم. سیستم مدیریت محتوا برای اولین بار در قرن 20 و با معرفی اینترنت ایجاد شد. طی چند سال این سیستم توانست محبوبیت زیادی به دست آورد. چرا که مدیران وب سایت و مسئولان سازمان های مختلف، به سیستمی یکپارچه نیاز داشتند تا بتوانند با استفاده از آن محتوای خود را کنترل کنند. پس از گذشت چند سال، CMS توانست تا در میان کاربران عادی هم به شدت محبوب شود.
امروزه محبوبیت این سیستم ها به گونه ای افزایش پیدا کرده است که کاربران به جای طراحی وب سایت از صفر، ترجیح می دهند تا از CMS استفاده کنند. مشهور ترین نمونه سیستم مدیریت محتوا که به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد، وردپرس است. برای کار با سیستم مدیریت محتوا شما لزوما نباید دانش برنامه نویسی داشته باشید. این سیستم به صورت آماده در اختیار شما قرار گرفته و شما هم می توانید آن را شخصی سازی و اقدام به طراحی وب پویا و استاتیک نمایید.

آیا استفاده از سیستم مدیریت محتوا لزوما باعث موفقیت وب سایت می شود؟

خیلی از کاربران معتقد هستند که استفاده از CMS کلیدی است برای موفقیت وب سایت و بالا بردن بازدید. این تفکر به طور کامل اشتباه است. استفاده از سیستم مدیریت محتوا لزوما باعث موفقیت وب سایت شما نخواهد شد. موفقیت وب سایت اصلا تحت تاثیر سیستمی که شما از آن استفاده می کنید قرار نمی گیرد. یک CMS خوب و با کیفیت، می تواند به شما کمک کند تا وب سایت خود را خیلی راحت تر و ساده تر مدیریت کنید.
موفقیت وب سایت و بالا رفتن بازدید آن به عوامل دیگری بستگی دارد. در ضمن، شما باید به این مسئله هم توجه داشته باشید که برای کار با سیستم مدیریت محتوا شما به دانش برنامه نویسی نیاز ندارید. ولی، هنگامی که شما قصد شخصی سازی آن را داشته باشید و یا اینکه به دنبال توسعه آن باشید، داشتن دانش برنامه نویسی یک ضرورت به حساب می آید.

هدف استفاده از CMS

هنگامی که شما قصد ایجاد و راه اندازی یک وب سایت را دارید، باید از سیستمی استفاده کنید که قابل اعتماد باشد، امنیت وب سایت را تامین کند، ابزار های ویراستاری و نوشتاری را در اختیار شما قرار دهد، بتواند وضعیت وب سایت را رصد کند، نتایج سئو را به شما نمایش دهد و امکانات متنوعی را در اختیار شما قرار دهد. اگر شما بخواهید این سیستم را به صورت دستی طراحی کنید، باید مقدار زیادی از وقت با ارزش خود را صرف کنید تا یک وب سایت کامل را بسازید. مطمئنا افرادی که دانش برنامه نویسی ندارند، در این زمینه با مشکل مواجه می شوند.

استفاده از سیستم مدیریت محتوا یا CMS، به عنوان بهترین روش طراحی وب می تواند همه این امکانات را به صورت رایگان در اختیار شما قرار دهد. CMS می تواند قدرت زیادی داشته باشد و همه ابزار هایی که شما برای ایجاد و طراحی سایت به آنها نیاز دارید را در اختیارتان قرار دهد. حتی با استفاده از این سیستم، شما می توانید زمان و دسترسی به محتوای وب سایت خود را محدود کنید. شما می توانید محتوای انتخاب شده را برای گروه خاصی از افراد و در مدت زمان مشخص شده ای منتشر کنید. استفاده از این سیستم باعث می شود تا کاربران تجربه خوبی داشته باشند. هنگامی که کاربران تجربه خوبی داشته باشند، مدت زمان بیشتری را در وب سایت شما سپری کرده و در نهایت، رتبه سئو شما افزایش پیدا می کند. سیستم مدیریت محتوا دسته بندی های مختلفی هم دارد. در لیست زیر، شما می توانید برخی از این دسته بندی ها را مشاهد کنید.

1. عمومی یا Open Source
2. اختصاصی یا SAAS
3. سنتی یا Traditional
4. هدلس
5. ترکیبی یا Hybrid

سیستم مدیریت محتوا Open Source

CMS اپن سورس یا متن باز، به سیستمی گفته می شود که همه کاربران به کد آن دسترسی دارند. مثلا بیایید تا وردپرس را بررسی کنیم. در هنگام نصب، شما به همه کد های این سیستم مدیریت محتوا دسترسی خواهید داشت. در صورت نیاز شما می توانید آن را ویرایش کنید و قابلیت های مد نظر خود را به آن اضافه کنید. وردپرس با استفاده از زبان PHP نوشته شده است پس برای کار با آن شما باید با این زبان آشنا باشید. پس به صورت کلی به سیستم هایی اپن سورس گفته می شود که کاربران به کد و فایل های اصلی آنها دسترسی دارند. سیستم مدیریت محتوای متن باز در طراحی سایت ارزان و کم هزینه بسیار کاربرد دارد.

سیستم مدیریت محتوا SAAS

SAAS مخفف شده Software As A Service است. این سیستم مدیریت محتوا به صورت اجاره ای عمل کرده و معمولا اشتراکی است. عملکرد این سیستم هم مثل CMS های اپن سورس است اما، در یک سیستم SAAS شما به کد دسترسی نخواهید داشت. شرکت های بزرگی که در زمینه طراحی این سیستم فعالیت می کنند، محصولاتشان را به صورت اشتراکی به فروش می رسانند. یعنی شما هر ماه یا هر سال مبلغی را به شرکت پرداخت می کنید و شرکت هم اجازه استفاده از سرویس را به شما می دهد.

سیستم های مدیریت محتوا سنتی

سومین موردی که ما قصد بررسی آن را داریم، CMS های سنتی هستند. نام دیگر این سیستم، ابزار مدیریت محتوای تحت وب است. این سیستم که جزو اولین مدل های CMS به حساب می آید، یک ارتباط نزدیک میان توسعه دهندگان و ویراستار ها ایجاد می کند. در این مدل از سیستم مدیریت محتوا، هرکس نقش خاصی دارد. ویراستار ها به همه ابزار های مربوط به تولید محتوا، حذف محتوا یا بررسی محتوا دسترسی دارند ولی، به سیستم های مدیریتی دسترسی ندارند. در عوض توسعه دهندگان و مدیران هم به همه قسمت ها دسترسی دارند به جز قسمت های مربوط به تولید محتوا. یعنی در این سیستم مدیریت محتوا، هرکس یک نقش خاص دارد. این مدل از سیستم مدیریت محتوا هنوز هم در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. افرادی که فقط به دنبال ایجاد محتوای ساده هستند و دوست ندارند با پیچیدگی سیستم های جدید دست و پنجه نرم کنند، از این مدل از CMS استفاده می کنند.

سیستم های مدیریت محتوا هدلس

یک وب سایت دو لایه اصلی دارد. لایه بک اند و لایه فرانت اند. بک اند به قسمتی از وب سایت اشاره می کند که درون سرور قرار داشته و محاسبات اصلی را انجام می دهد. ولی فرانت اند به قسمتی اشاره می کند که کاربران با آن در تعامل بوده و می توانند آن را مشاهده کنند. شاید این جمله کمی گیج کننده به نظر برسد ولی، بیایید یک مثال را با هم در این زمینه بررسی کنیم. یک دستگاه خودپرداز را تصور کنید. این دستگاه دو قسمت دارد. مخزن پول و رابط دستگاه. شما به مخزن پول دسترسی نداشته و حتی نمی توانید آن را مشاهده کنید. شما با رابط کار کرده و درخواست های خود را ثبت می کنید. سپس، دستگاه پردازش ها را انجام داده و از مخزن پول، مبلغ مورد نظر را برای شما آماده می کند.
در یک CMS هدلس، شما می توانید هر کدام از این لایه ها را به صورت جداگانه تغییر دهید. دلیل اصلی ایجاد این سیستم مدیریت محتوا، جدا کردن لایه های مختلف وب سایت و تغییر آنها به صورت دلخواه است. این سیستم مدیریت محتوا می تواند کاربردی باشد. ولی، برای کار با آن شما باید دانش فنی داشته باشد. این سیستم مدیریت محتوا کاملا داینامیک بوده و در همه دستگاه ها یکسان نمایش داده می شود. توسعه دهندگان با استفاده از API، می توانند تغییرات مد نظر خود را بر روی این سیستم اعمال کنند.

سیستم مدیریت محتوا ترکیبی

سیستم مدیریت محتوا ترکیبی، یکی از حرفه ای ترین مدل های سیستم مدیریت محتوا به حساب می آید. این سیستم مدیریت محتوا، CMS هدلسی است که یک سری قابلیت های اضافی دارد. در این سیستم شما می توانید خروجی نهایی را به طور کامل ویرایش کنید و آن را تحت تاثیر خود قرار دهید. ولی در عین حال شما به هد هم دسترسی داشته و می توانید از آن استفاده کنید. البته، از آنجایی که در این سیستم شما به هد هم دسترسی دارید، API کمی پیچیده تر شده و کار با آن هم دشوار تر است. ولی به صورت کلی شما می توانید این مدل از سیستم مدیریت محتوا را ترکیبی از سیستم های سنتی و سیستم های هدلس بدانید. این سیستم کیفیتی بالایی داشته و به شدت داینامیک است. همچنین، معمولا این سیستم ها از زبان های برنامه نویسی زیادی پشتیبانی می کنند.